Rośliny na średniowiecznych obrazach Zwiastowania Najświętszej Marii Panny z XIV, XV i początku XVI w.

Abstract

Na obrazach Zwiastowania Najświętszej Marii Panny bardzo często widoczne są różne rośliny, które mają niewątpliwie znaczenie symboliczne. Najważniejsza jest lilia biała, wskazująca na czystość, dziewictwo Matki Bożej. Kwiat ten pojawia się na obrazach Zwiastowania od XII w. We Włoszech od XIV w. lilię najczęściej trzyma w dłoniach archanioł Gabriel, podczas gdy w krajach położonych na północ od Alp zazwyczaj jest umieszczona w różnych naczyniach. W malarstwie włoskim, a zwłaszcza sieneńskim, archanioł Gabriel niekiedy trzyma gałązkę oliwną lub liść palmy. W XV i na początku XVI w. malowano też inne kwiaty stojące w wazonie, zwłaszcza konwalie majowe, róże, orliki, irysy i goździki. Miały one podkreślać cnoty Marii oraz odnosić się do przyszłej męki Jej Syna. Scenom Zwiastowania często towarzyszy przedstawienie ogrodu zamkniętego, będącego symbolem dziewictwa Matki Bożej. Stosunkowo rzadkie są obrazy Drugiego Zwiastowania Matki Bożej, zwanego również Zwiastowaniem Śmierci. Bardzo często ukazany jest na nich liść palmy, który wedle legendy archanioł Gabriel przyniósł Marii z raju.

Images of the Annunciation of the Blessed Virgin Mary very often have plant representation that have symbolic significance. The most important plant is Lilium candidum, commonly known as the Madonna lily. It is the symbol of purity and virginity of the Mother of God. It has been present in the images of the Annunciation since the twelfth century. In Italian art since the fourteenth century, lilies have been most often kept by Archangel Gabriel, while in the art of countries north of the Alps, these flowers have usually been placed in different vessels. In Italian, especially Siena art, the Archangel Gabriel sometimes holds an olive branch or a palm leaf. In the fifteenth and the beginning of the sixteenth century, lilies placed in vassels are often accompanied by other plants, especially lilies of the valley, roses, columbines, irises, or carnations. They emphasize the virtues of the Mother of God, and often refer to the future passion of Christ. Images of the Annunciation often have depiction of enclosed garden (hortus conclusus), which is a symbol of Mary’s virginity. A relatively rare image in art is The Second Annunciation, sometimes known as The Annunciation of the Death. The typical plant of these painting is the palm leaf from the Paradise, which, according to the legend Archangel Gabriel, brought Mary.