Marcin Olszak1*, Jan Rybczyński1, Małgorzata Grzyb1, Karolina Tomiczak1, Ewa Muszyńska2, Anna Mikuła1
1 Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie, Prawdziwka 2, 02-973 Warszawa
2 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa
* m.olszak@obpan.pl
Cytowanie: Olszak, M., Rybczyński, J., Grzyb, M., Tomiczak, K., Muszyńska, E., & Mikuła, A. (2018). Sprawozdanie z XV Ogólnopolskiej Konferencji Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin (Rogów, 17–20 września 2018). Wiadomości Botaniczne, 62. https://doi.org/10.5586/wb.2018.001
W dniach 17–20 września w Rogowie, na terenie Leśnego Ośrodka Doświadczalnego SGGW odbyła się jubileuszowa, bo XV z kolei Ogólnopolska Konferencja Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin. Instytucjami współorganizującymi to przedsięwzięcie były: Polskie Towarzystwo Botaniczne, PAN Ogród Botaniczny – CZRB w Powsinie, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Sekcja Polska International Association for Plant Biotechnology. Organizacji tegorocznej, XV konferencji, podobnie jak w latach ubiegłych, podjęli się pracownicy PAN Ogrodu Botanicznego – CZRB w Powsinie pod kierunkiem Pani prof. dr hab. Anny Mikuły oraz Pana prof. dr hab. Jana J. Rybczyńskiego. W skład Komitetu Organizacyjnego weszli: mgr Małgorzata Grzyb (sekretarz), dr Karolina Tomiczak, dr Aneta Baczewska-Dąbrowska, dr inż. Marcin Olszak, mgr Wojciech Tomaszewicz, mgr Jan Marcinkiewicz oraz dr inż. Ewa Muszyńska (Katedra Botaniki SGGW). Honorowy patronat nad wydarzeniem objął Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego dr Jarosław Gowin oraz JM Rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie prof. dr hab. Wiesław Bielawski. Konferencja była dedykowana pamięci prof. dr hab. Macieja Zenktelera, pioniera polskich kultur in vitro, nauczyciela i inspiratora wielu pokoleń polskich specjalistów z tego zakresu. Sylwetka prof. Macieja Zenktelera i Jego wkład w rozwój tej gałęzi nauki w Polsce i na świecie został ukazany w obszernym wykładzie przygotowanym przez dr hab. Rafała Móla (prof. UAM) oraz w załączonym do materiałów konferencyjnych artykule autorstwa prof. Elżbiety Kuty.
Historia organizacji konferencji dedykowanych kulturom in vitro i biotechnologii roślin w Polsce
Historia organizacji tej konferencji ma swoje głębokie korzenie związane z intensywnym rozwojem kultur in vitro na świecie. Wśród wydarzeń, które miały kluczowe znaczenie dla biotechnologii warto wymienić opisanie dróg manipulowania komórkami szlaków generatywnych (zarówno męskiego, jak i żeńskiego) oraz rozwinięcie metod opierających się na eliminacji elementów chromosomowych zapylacza w czasie hodowli izolowanych zarodków mieszańcowych. Także opisanie po raz pierwszy 60 lat temu zjawiska somatycznej embriogenezy roślin stworzyło szereg możliwości manipulowania genomem roślin uprawnych. Wyrazem fascynacji rozwojem technik in vitro było powołanie międzynarodowego towarzystwa kultur in vitro pod nazwą International Association for Plant Tissue Culture (IAPTC, rok założenia 1963). Na czele polskiej grupy IAPTC stanęła doc. dr hab. Alicja Szweykowska, piastując funkcję National Correspondent of Polish Section.
Aktywność naukowa w zakresie wykorzystania technik kultur komórkowych w Polsce sięga lat 40-tych XX wieku. Pionierami rozwoju tej gałęzi nauki w naszym kraju byli profesorowie: Jerzy Czosnowski, Zygmunt Tomaszewski, Edward Pojnar, i kolejno prof. Alicja Szweykowska, Janina Rogozińska, Maciej Zenkteler, Lesław Przywara, Mirosława Furmanowa. Idea utworzenia systemu działalności na tym polu pojawiła się w roku 1974 z inicjatywy doc. dr hab. Jana Bojanowskiego – zastępcy dyrektora do spraw naukowych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (IHAR). Był on inicjatorem pierwszej konferencji, w której wzięło udział kilkanaście osób z różnych placówek PAN, instytutów naukowo-badawczych i szkół wyższych. Wygłoszono 11 referatów, których autorami byli pracownicy naukowi, zarówno profesorowie, jak i asystenci: K. Kleczkowski, M. Zenkteler, B. Borkowska, A. Stolarz, K. Piwnicka, E. Milewska, L. Drozdowska, E. Hauzińska, S. Malepszy, T. Adamski, J. J. Rybczyński. Na tym pierwszym spotkaniu został również powołany Zespół Problemowy w skład którego weszły następujące osoby: prof. A. Szweykowska, prof. K. Kleczkowski, doc. E. Pojnar, doc. M. Zenkteler, prof. B. Kubicki oraz dr Z. Staszewski. Zgodnie z protokołem omawianego posiedzenia, celem spotkania było utworzenie systemu starania się o fundusze na działalność w zakresie prowadzenia i wykorzystywania kultur tkankowych roślin, w tym odbywania staży zagranicznych oraz udziału w konferencjach międzynarodowych. Początkowo Konferencje odbywały się bardzo nieregularnie, ale od IV konferencji, kiedy dr J. Rybczyński przejął od prof. dr hab. M. Zenktelera pozycję National Correspondent, wprowadzono system spotkań co trzy lata – analogicznie do systemu organizacji międzynarodowych kongresów IAPTC. Dr Jan J. Rybczyński podjął się nie tylko merytorycznej opieki poszczególnych Konferencji, ale także działalności organizacyjnej, w zakresie której współpracował z różnymi zespołami i placówkami naukowymi. Poniżej przedstawiono listę samodzielnych pracowników naukowych działających na rzecz organizacji kolejnych 15-stu konferencji (stopnie i tytuły podano zgodnie z datą zorganizowanych konferencji): doc. dr hab. Jan Bojanowski (I; 1974, IHAR), prof. dr hab. Maciej Zenkteler (II; 1975 i III; 1980, Zakład Genetyki Roślin PAN w Poznaniu), prof. dr hab. Mirosława Furmanowa (IV; 1984, Akademia Medyczna w Warszawie), dr Maciej Hempel (V; 1987, Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach), dr Janusz Zimny (VI; 2001, IHAR w Radzikowie), prof. dr hab. Mirosław Małuszyński (VII; 2004, Uniwersytet Śląski w Katowicach), prof. dr hab. Barbara Skucińska (VIII; 2007, Akademia Rolnicza w Krakowie), doc. dr hab. Lucyna Drozdowska (IX; 2000, Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy), dr hab. Ewa Łojkowska (X; 2003, Uniwersytet Gdański w Gdańsku), profesorowie Ewa i Jan Kępczyńscy (XI; 2006, Uniwersytet Szczeciński w Szczecinie), profesorowie Elżbieta i Maciej Zenktelerowie (XII; 2009, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr hab. Anna Mikuła, prof. PAN (XIII; 2012, Ogród Botaniczny – CZRB PAN w Powsinie), prof. dr hab. Zbigniew Broda (XIV; 2015, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu), prof. dr hab. Anna Mikuła (XV; 2018, PAN Ogród Botaniczny – CZRB w Powsinie).
Tematyka konferencji i jej wymierne efekty
XV Ogólnopolska Konferencja Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin była okazją do spotkania się nie tylko doświadczonych pracowników naukowych (często liderów wiodących grup badawczych), ale również dużej grupy młodszych pracowników, doktorantów i studentów. Zgromadzeni uczestnicy mieli szansę wymienić doświadczenia i nawiązać nowe kontakty, które w przyszłości mogą zaowocować wspólnymi przedsięwzięciami badawczymi. Osobom stawiającym pierwsze kroki w naukowym świecie, konferencja umożliwiła publiczne zaprezentowanie i przedyskutowanie wyników swoich badań przed szerokim audytorium. Ukłonem organizatorów w stronę tej grupy osób był konkurs dedykowany młodym naukowcom z cennymi nagrodami. Z okazji Konferencji wydano także „Kalendarz 2019” ilustrowany unikatową niepublikowaną naukową dokumentacją fotograficzną dotyczącą zachowania się roślin lub ich fragmentów w warunkach in vitro, zaprojektowany przez dr Karolinę Tomiczak.
Hasłem przewodnim konferencji było „Biotechnologiczne wykorzystanie zmienności w warunkach kultur in vitro”. Działalność naukowa Konferencji została oparta o realizację programu według następujących sesji naukowych:
- Różne twarze postępu we współczesnej biotechnologii (prowadzący: prof. E. Zenkteler, UAM), (wykłady: 5, postery: 9);
- Nowe narzędzia współczesnej biotechnologii (prowadzący: prof. A. Joachimiak, UJ), (wykłady: 5, prezentacje ustne: 3, postery:7);
- Haploidy i analiza chromosomów (prowadzący: prof. A. Mikuła, PAN OB-CZRB), (wykłady: 5, prezentacje ustne: 3, postery: 6);
- Biotechnologia w zachowaniu flory, (prowadzący: prof. J. Zimny, IHAR), (wykłady: 1, prezentacje ustne: 4, postery: 5);
- Regulatory wzrostu roślin i komórka roślinna w warunkach stresu (prowadzący: prof. J. Szopa-Skórkowski, UP Wrocław), (wykłady: 2, prezentacje ustne: 7, postery: 18);
- Wykorzystanie biotechnologii w farmakologii (prowadzący: prof. E. Kępczyńska, USz), (wykłady: 1, prezentacje ustne: 3, postery: 9);
- Zastosowanie biotechnologii podnosi poziom wiedzy biologicznej (prowadzący: prof. M. D. Gaj, UŚ), (wykłady 4, prezentacje ustne: 2).
Pierwszy dzień konferencji przeznaczony był na rejestrację uczestników, którzy zjeżdżali do Rogowa z różnych zakątków kraju aż do późnych godzin wieczornych. Drugiego dnia rano w auli Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej SGGW w Rogowie rozpoczął się intensywny dzień sesji plenarnych. W imieniu organizatorów gości powitali prof. Anna Mikuła oraz prof. Jan J. Rybczyński (Ryc. 1). W otwarciu konferencji udział wzięli przedstawiciel JM Rektora SGGW prof. dr hab. Wojciech Pląder, prodziekan ds. dydaktyki kierunku biotechnologia na Wydziale Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu SGGW oraz przedstawiciel PAN Ogrodu Botanicznego – CZRB w Powsinie prof. PAN, dr hab. Arkadiusz Nowak, dyrektor ds. naukowych. Do uczestników konferencji życzenia skierowali w formie pisemnej prof. dr hab. Romuald Zabielski, Przewodniczący Rady Kuratorów Wydziału II PAN, oraz dr hab. Adam Rostański, Prezes Polskiego Towarzystwa Botanicznego.
Ryc. 1. Otwarcie XV Ogólnopolskiej Konferencji Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin przez Przewodniczącą Komitetu Organizacyjnego prof. dr hab. Annę Mikułę oraz Przewodniczącego Komitetu Naukowego prof. dr hab. Jana J. Rybczyńskiego.
W trakcie ceremonii otwarcia wręczono także dyplomy uznania za wybitne osiągnięcia naukowe (Ryc. 2). Otrzymali je: prof. dr hab. Halina Wysokińska za wybitne osiągnięcia w zakresie poznawania metabolitów wtórnych świata roślinnego z wykorzystaniem metod biotechnologicznych, prof. dr hab. Przemysław Wojtaszek za wkład we współczesną definicję mechanizmu funkcjonowania ściany komórkowej i jej roli w życiu rośliny oraz dr Karolina Tomiczak za uzyskanie somatycznych mieszańców w rodzaju Gentiana z wykorzystaniem pola elektrycznego oraz ich morfologiczne, biochemiczne, cytogenetyczne i molekularne opisanie.
Ryc. 2. Laureaci wyróżnieni za wybitne osiągnięcia naukowe: prof. dr hab. Halina Wysokińska (a), prof. dr hab. Przemysław Wojtaszek (b), dr Karolina Tomiczak (c).
Jako pierwszy z wykładem pt. „Czterdzieści cztery lata aktywności i piętnasta konferencja” wystąpił prof. Jan J. Rybczyński, wielokrotny organizator Konferencji Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin, który w zarysie przedstawił historię roślinnych kultur in vitro, polski wkład w ich rozwój oraz historię konferencji. Nakreślił On kolejne edycje konferencji wraz z sylwetkami osób zaangażowanych w ich organizację. Następnie prof. UAM, dr hab. Rafał Mól przedstawił wspomnianą już wcześniej sylwetkę prof. Macieja Zenktelera (Ryc. 3). Na zakończenie wykładu pokazany został krótki, lecz niezwykle wzruszający materiał filmowy, ukazujący jak niezwykle ciepłym, barwnym i pełnym humoru człowiekiem był śp. prof. Maciej Zenkteler.
Ryc. 3. Prof. dr hab. Rafał Mól w trakcie wykładu poświęconemu osobie prof. Macieja Zenktelera.
Po pełnych wspomnień i historii wykładach wprowadzających rozpoczęła się pierwsza sesja tematyczna pt. „Różne oblicza postępu biotechnologicznego”, którą poprowadziła Pani prof. Elżbieta Zenkteler. Wykłady tej sesji były poświęcone głównie tematyce organizmów genetycznie modyfikowanych oraz niezwykle eksplorowanej w ostatnim czasie na świecie kwestii biotechnologicznego otrzymywania (z użyciem kultur in vitro) oraz wykorzystania nanocząstek metali. Wykład dotyczący wyzwań związanych z nanotechnologią wygłosiła dr hab. inż. Aleksandra Królicka. O ile temat ten budzi powszechne zainteresowanie, co znalazło odzwierciedlenie w wykładach innych sesji oraz prezentacjach plakatowych, o tyle kwestia GMO w Polsce wymaga pewnej nasuwającej się refleksji. Czy aby nie jest tak, iż w naszym kraju temat otrzymywania roślin transgenicznych wydaje się coraz mniej atrakcyjny? Wykład dr hab. Iwony Kosieradzkiej poświęcony był wykorzystaniu materiałów GMO w paszach roślinnych. Z kolei dr Sławomir Sowa z Laboratorium Kontroli GMO (IHAR-PIB Radzików) skupił się głównie na nowych metodach wykrywania organizmów genetycznie modyfikowanych otrzymywanych przy użyciu najnowszych narzędzi, takich jak ukierunkowana mutageneza, czy techniki edycji genomów. Zwracał On również uwagę na występujące w Unii Europejskiej trudności we właściwym prawnym zdefiniowaniu tychże organizmów. Jedynym wykładem tej sesji związanym bezpośrednio z transformacją roślin był niezwykle ciekawy i kompleksowo ujmujący problem wykład dr Franklina Gregory (IGR PAN), dotyczący zrozumienia mechanizmu oporności roślin na przykładzie dziurawca na transformację z wykorzystaniem Agrobacterium. Ciekawym i znacząco wybiegającym w przyszłość wystąpieniem tej sesji był wykład prof. Przemysława Wojtaszka na temat projektu „Flora Robotica” – rozwoju systemów komunikacyjnych biohybryd roślinnych.
Drugą tego dnia sesję pt. „Nowe narzędzia w roślinnej biotechnologii” poprowadził prof. Andrzej Joachimiak. Pierwszy prelegent – prof. Wacław Orczyk poświęcił swe wystąpienie gorącemu w ostatnim okresie tematowi edycji genomów jako nadziei biotechnologii i hodowli roślin. Rozwinięciem tego zagadnienia był wykład dr inż. Sebastiana Gasparisa, który przedstawił praktyczne zastosowanie tychże metod na przykładzie jęczmienia. Wykłady prof. Ewy Kępczyńskiej oraz dr Anny Wójcik poświęcone były z kolei badaniu zjawiska somatycznej embriogenezy. Panie zwróciły w swoich prezentacjach uwagę na istotne znaczenie zmian na poziomie metylacji DNA oraz zaangażowanie cząsteczek mikroRNA w procesie indukcji somatycznej embriogenezy. Mgr inż. Karolina Sobańska przedstawiła osiągnięcia zespołu IGR PAN z Poznania dotyczące opracowania wydajnych protokołów transformacji Miscanthus sinensis i Miscanthus ×giganteus za pomocą techniki mikrowstrzeliwania DNA. Pozostałe wykłady dotyczyły mechanizmów epigenetycznych. Dr hab. Magdalena Żuk przedstawiła zastosowanie modyfikacji epigenetycznych w ocenie funkcji genu, zaś mgr Magdalena Działo opowiedziała o możliwości wywoływania ukierunkowanych dziedzicznych zmian metylacji genu CHS indukowanych oligonukleotydami. Temat nanocząstek srebra został poruszony w prezentacji dr inż. Alicji Tymoszuk, która wskazała na możliwość ich wykorzystania w kontroli zakażeń mikrobiologicznych w kulturach in vitro chryzantemy. Ciekawym aspektem poruszanym w wykładzie był wpływ nanocząstek na przebieg procesów morfogenetycznych w kulturze in vitro. Najmłodszą prelegentką była Pani inż. Emilia Michałowska, która w przejrzysty sposób opowiedziała o wynikach swoich badań dotyczących przydatności markerów ISSR do oceny zmienności genetycznej roślin chryzantemy wielkokwiatowej otrzymanych na drodze somatycznej embriogenezy.
Na zakończenie pierwszego dnia odbyła się pierwsza sesja plakatowa (Ryc. 4) oraz warsztaty, prowadzone przez prof. Jana J. Rybczyńskiego, będące już tradycyjnym i wyjątkowym punktem konferencji. Miały one formę luźnego, otwartego panelu dyskusyjnego, w trakcie którego rozmawiano o najbardziej nurtujących w ostatnim czasie problemach badawczych.
Ryc. 4. Uczestnicy XV Ogólnopolskiej Konferencji Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin w trakcie sesji posterowej.
Drugi dzień wystąpień poświęcony był praktycznemu wykorzystaniu kultur in vitro i narzędzi biotechnologicznych w hodowli i ochronie roślin. Trzecia sesja tematyczna pt. „Haploidy i analiza chromosomów” poprowadzona przez prof. Annę Mikułę koncentrowała się głównie na otrzymywaniu i analizie haploidów. Sesję rozpoczął prof. Janusz Zimny, który przedstawił bogaty dorobek zespołu IHAR z Radzikowa podsumowując 35 lat pracy nad otrzymywaniem haploidów u żyta. W kolejnych wykładach zagadnienia związane z uzyskiwaniem haploidów u zbóż poruszały Panie dr hab. Iwona Żur („Aktywność systemu antyoksydacyjnego jako czynnik determinujący efektywność procesu embriogenezy mikrospor pszenżyta”), dr hab. Edyta Skrzypek [„Otrzymywanie podwojonych haploidów owsa (Avena sativa L.) metodą androgenezy i krzyżowań oddalonych”], dr Marzena Warchoł („Kultury pylników owsa Avena sativa L.: wpływ wstępnego traktowania oraz rodzaju pożywki na tworzenie struktur zarodkopodobnych”), dr inż. Dorota Weigt („Wpływ zearalenonu na kultury pylnikowe pszenicy”) oraz mgr Monika Gajecka („Różnicowanie chloroplastów podczas regeneracji zielonych i albinotycznych roślin w kulturze izolowanych mikrospor jęczmienia”). Zagadnienia cytogenetyczne przedstawili prof. Andrzej Joachimiak („Chromosomy płci roślin in vivo i in vitro”) oraz dr inż. Sylwia Oleszczuk („Restytucja mejotyczna jako proces określający podwojenie liczby chromosomów w haploidach pszenżyta”).
Kolejna, czwarta sesja prowadzona przez prof. Janusza Zimnego zatytułowana „Biotechnologia w ochronie flory” rozpoczęła się od wykładu prof. Anny Mikuły. W czasie wykładu przedstawione zostały możliwości wykorzystania biotechnologii w ochronie flory, bazujące głównie na zaangażowaniu kultur in vitro do produkcji roślin na potrzeby: 1) popularyzacji, komercjalizacji i reintrodukcji; 2) pozyskiwania materiału roślinnego, linii komórkowych dla produkcji metabolitów wtórnych o znaczeniu farmaceutycznym bądź poszerzenia ich spektrum, 3) tworzenia banków tkanek w warunkach spowolnionego wzrostu in vitro lub w ciekłym azocie (LN), 4) pozyskiwania roślin wolnych od patogenów, 5) badań nad biologią rozwoju gatunków zagrożonych, rzadkich i wymierających oraz 6) oceny zmienności populacji. Kolejne 15-minutowe referaty tej sesji skupiały się na wykorzystaniu kultur tkankowych w rozmnażaniu i zachowaniu zagrożonych gatunków flory polskiej.
Sesja piąta pt.: „Roślinne regulatory wzrostu i komórka roślinna w warunkach stresu” prowadzona przez prof. Jana Szopę-Skórkowskiego przeniosła słuchaczy w niezwykle istotne fizjologiczne aspekty praktycznego wykorzystania kultur in vitro. Sesję rozpoczął prof. Jan Kępczyński wykładem poświęconym karrikinie – nowemu regulatorowi wzrostu i rozwoju roślin. Z kolei prof. Agnieszka Płażek przedstawiła wykład poświęcony wpływowi stresu troficznego na rozwój woreczków zalążkowych w słupkach gryki zwyczajnej w warunkach in vitro. W sesji wygłoszono także 7 doniesień ustnych związanych z tematem regulatorów wzrostu roślin oraz stresu. Tego samego dnia odbyły się jeszcze druga sesja plakatowa oraz uroczysta kolacja, której główną atrakcją był specjalny, jubileuszowy tort z okazji XV edycji konferencji.
Ostatni dzień konferencji rozpoczęła sesja szósta pt.: „Biotechnologia w farmakologii” prowadzona przez prof. Ewę Kępczyńską. Główny wykład poświęcony akumulacji glikozydów irydoidowych i fenyloetanoidowych w kulturach in vitro roślin z rodzaju Rehmannia wygłosiła dr hab. Ewelina Piątczak. Przedstawiono także 3 komunikaty ustne, których autorami byli mgr inż. Mateusz Kawka, dr hab. Barbara Thiem oraz dr hab. Anna Stojakowska.
Po krótkiej przerwie kawowej, w trakcie której wykonano pamiątkowe grupowe zdjęcie uczestników konferencji (Ryc. 5), rozpoczęła się ostatnia, siódma sesja, zatytułowana „Biotechnologia w podnoszeniu podstawowej wiedzy biologicznej”, której przewodniczyła prof. Małgorzata Gaj. Pierwszy wykład w tej sesji, wygłoszony przez dr inż. Marcina Olszaka, był poświęcony zagadnieniu indukowanych totipotencjalnych komórek macierzystych roślin i nowego spojrzenia na bardzo wczesne etapy odróżnicowywania i indukcji embriogeniczności. W kolejnym wykładzie dr inż. Laurencja Szała przedstawiła osiągnięcia zespołu poznańskiego IHAR-PIB dotyczące wykorzystania metod biotechnologicznych w resyntezie rzepaku ozimego (Brassica napus L.). Z kolei dr Wojciech Szypuła zaprezentował zagadnienia związane z kulturą in vitro i biotechnologią widłaków – roślin niezwykle interesujących z punktu widzenia uzyskiwania z nich cennych substancji farmakologicznych.
Ryc. 5. Uczestnicy XV Ogólnopolskiej Konferencji Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin na terenie Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej Arboretum w Rogowie.
Komunikaty ustne wygłosiły Panie mgr Ewa Kaczmarek – przedstawicielka Lasów Państwowych [„Identyfikacja molekularna (barkodowanie DNA) oraz bankowanie wybranych gatunków roślin Puszczy Białowieskiej”] oraz mgr Małgorzata Grzyb, która przybliżyła zagadnienie jedno- i wielokomórkowego pochodzenia somatycznych zarodków u paproci drzewiastej Cyathea delgadii.
Na zakończenie tej sesji oraz całej konferencji wystąpił wieloletni jej organizator – prof. Jan J. Rybczyński, wygłaszając wykład pt.: „Różne poziomy zjawisk morfogenetycznych in vitro paproci drzewiastych” będący podsumowaniem wieloletnich zainteresowań zespołu profesora tą grupą roślin.
Po wykładzie uroczyście wręczono wyróżnienia w konkursie młodych naukowców, którzy nie ukończyli 30 roku życia. Komisja Konkursowa, w skład której wchodzili członkowie Komitetu Naukowego Konferencji, wyróżniła 5 wystąpień (Ryc. 6), które zostały nagrodzone specjalnym dyplomem i nagrodą rzeczową. Za wystąpienia ustne wyróżniono dr Annę Wójcik („miRNA – małe cząsteczki o dużym znaczeniu w regulacji plastyczności rozwojowej komórek roślinnych w kulturze in vitro”) oraz inż. Emilię Michałowską („Ocena przydatności markerów ISSR do badań DNA roślin Chrysanthemum ×grandiflorum Ramat./Kitam. uzyskanych w wyniku embriogenezy somatycznej”). Spośród prezentacji plakatowych wyróżniono: mgr inż. Tomasza Oleszkiewicza („Optimization of carrot protoplasts fusion parameters using fluorescent proteins”), mgr Agatę Hnitecką („Epigenetic regulation of chalcone synthase isoforms expression in flax Linum usitatissimum L. plants under stress conditions”) oraz mgr Paulinę Kościelniak [„Expression profile of the HvSNAC1 gene (Stress-responsive NAC) in barley during cold stress treatment”].
Ryc. 6. Dyplomy dla laureatów wyróżnionych w konkursie młodych naukowców, kolejno: dr Anna Wójcik, inż. Emilia Michałowska, mgr inż. Tomasz Oleszkiewicz, mgr Agata Hnitecka oraz mgr Paulina Kościelniak.
Na zakończenie konferencji prof. Anna Mikuła oraz prof. Jan J. Rybczyński podziękowali wszystkim za przybycie i pożegnali uczestników. Prof. Jan Rybczyński nie kryjąc wzruszenia jeszcze raz wspomniał postać śp. Prof. Macieja Zenktelera i podziękował Pani prof. Elżbiecie Zenkteler za honorowy udział w konferencji (Ryc. 7). W imieniu uczestników konferencji Pani prof. Ewa Kępczyńska złożyła Komitetowi Organizacyjnemu (Ryc. 8) podziękowania i gratulację za zorganizowanie wydarzenia.
Ryc. 7. Prof. dr hab. Elżbieta Zankteler w trakcie ceremonii zakończenia XV Ogólnopolskiej Konferencji Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin.
Ryc. 8. Członkowie Komitetu organizacyjnego XV Ogólnopolskiej Konferencji Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin tuż po zakończeniu konferencji. Od lewej: mgr Wojciech Tomaszewicz, dr inż. Marcin Olszak, prof. dr hab. Anna Mikuła, prof. dr hab. Jan J. Rybczyński, mgr Małgorzata Grzyb, dr inż. Ewa Muszyńska, dr Karolina Tomiczak.
Podsumowując, w konferencji wzięło udział 130 uczestników, a wyniki swoich badań (również jako współautorzy) zaprezentowało w sumie 299 naukowców. Wygłoszono łącznie 23 wykłady i 22 prezentacje ustne oraz przedstawiono 54 doniesienia plakatowe. Streszczenia referatów oraz przedstawionych plakatów zostały wydane w języku angielskim w czasopiśmie BioTechnologia vol. 99 (3): 215–324.
XV Ogólnopolska Konferencja Kultur In Vitro i Biotechnologii Roślin odbyła się dzięki dofinansowaniu w ramach umowy 1017/P-DUN/2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę. Dużego wsparcia udzielili także sponsorzy: OLYMPUS, Biogenet. A.G.A. Analytical, Lasy Państwowe, ideas4biology.com, MBS szkolenia. Patronatu medialnego udzieliły serwisy: e-biotechnologia.pl, sekwencjonowanie.com oraz Nexbio.
Wszystkie fotorelacje i materiały filmowe z konferencji są dostępne w witrynie Polskiego Towarzystwa Botanicznego https://pbsociety.org.pl/ oraz jego Repozytorium.
