Lykopodiofity Polski – Lycopodiales, Selaginellales, Isoëtales

Abstract

Lycopodiopsida is the oldest extant lineage of the vascular plants. It is a phylogenetic relic that enables the analysis of the evolution of processes occurring in land plants. The monograph presents the current state of research on lycophytes and is an extensive compendium of the knowledge about them. It introduces a modern approach to the systematics of Lycopodiopsida (not yet updated in Polish studies) and current data on their anatomy and biochemistry. Detailed studies include an updated list of native taxa recorded in Poland, which contain 8 species, 2 subspecies and 3 hybrids of common clubmosses (Lycopodiales), 2 species of spikemosses (Selaginellales) and 2 species of quillworts (Isoëtales), as well as 2 alien species of Selaginella reported in Poland and 2 naturalized in neighboring countries, which are likely to occur in Poland. The monograph contains original keys enabling the identification of lycophytes; detailed morphological descriptions; data on biology, habitat conditions, ecology, and phytocenoses in which they occur; the analysis of their distribution in the world and in Poland; information on secondary metabolites that are currently intensively investigated, as well as uses of lycophytes in folk tradition and modern medicine. Moreover, the study presents potential threats and the status of species legal protection in Poland. The presented synthesis can be a valuable source for geobotanists and plant taxonomists as a reference point and inspiration for further analyses.

Lykopodiofity (Lycopodiopsida) to najstarsza współcześnie istniejąca linia roślin waskularnych. Stanowi relikt filogenetyczny, umożliwiający analizę ewolucji procesów zachodzących u roślin lądowych. Monografia Lykopodiofity Polski przedstawia aktualny stan badań nad tą grupą roślin i stanowi obszerne kompendium wiedzy na ich temat. Wprowadza nowoczesne ujęcie systematyki Lycopodiopsida (do tej pory nieaktualizowanej w opracowaniach polskich) oraz aktualne dane o ich biologii i biochemii. Szczegółowe opracowania obejmują zaktualizowaną listę notowanych w Polsce taksonów rodzimych, w tym 8 gatunków, 2 podgatunki i 3 mieszańce widłaków jednakozarodnikowych (Lycopodiales), 2 gatunki widliczek (Selaginellales) i 2 gatunki poryblinów (Isoëtales), a także 2 gatunki obcych widliczek notowanych w Polsce oraz 2 gatunki ulegające naturalizacji w krajach ościennych, których wystąpienie w Polsce jest prawdopodobne. Monografia zawiera oryginalne klucze umożliwiające identyfikację lykopodiofitów, szczegółowe opisy morfologiczne, dane dotyczące biologii, uwarunkowań siedliskowych, ekologii oraz fitocenoz, w których występują, analizę rozmieszczenia na świecie i w Polsce, informacje dotyczące metabolitów wtórnych, które są obecnie obiektem intensywnych badań, a także zastosowań lykopodiofitów w tradycji ludowej oraz współczesnej medycynie. Ponadto w opracowaniu przedstawiono informacje o zagrożeniach gatunków i ich ochronie prawnej w Polsce. Przedstawiona synteza wyników dotychczasowych badań może posłużyć geobotanikom i taksonomom roślin jako punkt odniesienia i inspiracja do dalszych analiz.