Fotografia: Hanna Wójciak
Sesja dwudniowa. Prowadzący: dr hab. Danuta Urban prof. UP, dr Hanna Wójciak – UMCS.
Bug jest jedną z niewielu rzek europejskich, która zachowała naturalne, meandrujące koryto oraz nieznacznie przekształconą dolinę niemal na całym swym biegu. Długość rzeki wynosi 772 km, a jej źródła znajdują się na Ukrainie. Na odcinku 363 km biegnie granica Polski z Ukrainą i Białorusią.
Położenie rzeki w strefie granicznej oraz znaczne oddalenie dużych aglomeracji miejskich przyczyniły się do zachowania dużych walorów przyrodniczych.
Głównym czynnikiem różnicującym siedliska w obrębie łożyska i brzegów rzeki są zachodzące spontanicznie procesy erozyjno-akumulacyjne, czego efektem są częste zmiany profilu koryta. Świadczy o tym występowanie stromych, podmywanych brzegów, piaszczystych ławic centralnych, odsypisk brzeżnych, licznych, różnowiekowych starorzeczy (jezior rzecznych) i teras rzecznych, zalewowych i niezalewowych. W obrębie tych ostatnich często występują piaszczyste wydmy. Dolina Bugu wyróżnia się wysokim stopniem naturalności występujących tu ekosystemów. Zwraca uwagę wielka różnorodność występujących tu zbiorowisk roślinnych oraz bogactwo florystyczne i faunistyczne, spowodowane zarówno przez czynniki naturalne (zmienność siedlisk wzdłuż podłużnej i poprzecznej osi doliny) jak i antropogeniczne (głównie rolnictwo). Zachował się pasmowy układ zbiorowisk roślinnych. Ich rozmieszczenie jest uzależnione od wylewów rzeki oraz od jakości i ilości przyniesionego materiału, a także od poziomu wód gruntowych. W obrębie doliny Bugu występują zbiorowiska wodne, terofitów nadbrzeżnych, bagienne, łąkowe, murawowe, leśne i zaroślowe, ruderalne oraz chwastów pól uprawnych. Z lasów, szczególnie cenne są zachowane fragmenty łęgów nadrzecznych i bory chrobotkowe. Współczesna szata roślinna doliny Bugu jest wypadkową wielowiekowej migracji roślin, trwającej od wczesnego okresu polodowcowego po dzień dzisiejszy, a także szeroko rozumianej presji ludzi zasiedlających ten obszar. Dotychczas stwierdzono występowanie ok. 1300 gatunków roślin naczyniowych,w tym ok. 140 objętych ochroną gatunkową i rzadkich, np. kilka gatunków storczykowatych, pełnik europejski, nasięźrzał pospolity, goryczka wąskolistna, mieczyk dachówkowaty, kosaciec syberyjski, powojnik prosty, czarcikęsik Kluka. Ważną rolę odgrywają gatunki charakterystyczne dla dolin dużych rzek. Stwierdzono także znacznie rozprzestrzenienie się gatunków inwazyjnych.
Są to obszary ścierania się różnych wpływów narodowych, politycznych i kulturowych. Obiekty kultu religijnego obejmują świątynie rzymskokatolickie (np. w Orchówku, Włodawie, Kodniu, Janowie Podlaskim), cerkwie prawosławne (np. w Dubience, Włodawie, Hannie, Sławatyczach, Jabłecznej, Kodniu), cerkwie neounickie (w Kostomłotach), synagogi i zbory (np. we Włodawie). Zachowały się na tych terenach także liczne kapliczki i krzyże przydrożne (katolickie i prawosławne) i stare cmentarze (w tym tatarskie w Lebiedziewie). W wielu miejscowościach istnieją pozostałości zamków (Kodeń), pałace (Dorohusk, Kodeń) i pozostałości zespołów pałacowo-parkowych (np. Różanka, Janów Podlaski), zespoły dworsko-parkowe oraz zabytki budownictwa miejskiego (np. Włodawa) i wiejskiego. Na uwagę zasługują fortyfikacje Twierdzy Brzeskiej. W miejscowości Hniszów rośnie jeden z najpiękniejszych i największych pomnikowych dębów w Polsce – „Bolko”.
