Potencjał inwazyjny obcych drzew i krzewów iglastych uprawianych jako choinki w Polsce

Abstract

W związku z gwałtownie wzrastającym zapotrzebowaniem na żywe drzewka choinkowe w drugiej połowie XX wieku w wielu krajach rozwinęły się wielkoobszarowe plantacje choinek, na których uprawia się obce gatunki roślin iglastych. Celem niniejszej pracy jest zwrócenie uwagi na niedostateczne rozpoznanie problemu inwazji obcych gatunków drzew i krzewów uprawianych na plantacjach choinek w Polsce. Praca opiera się na przeglądzie literatury oraz informacjach uzyskanych od niektórych plantatorów choinek w Polsce. Podobnie jak uprawy leśne, plantacje choinek stwarzają ryzyko rozsiania się nasion obcych gatunków iglastych razem z wiatrem lub przy udziale zwierząt, pod warunkiem, że czas uprawy jest wystarczająco długi, aby rośliny mogły wytworzyć szyszki z nasionami zdolnymi do kiełkowania. Z drugiej strony zdarza się, że ludzie przesadzają doniczkowe choinki do ogrodu lub nawet bezpośrednio do lasu, co również może doprowadzić do zadomowienia gatunku obcego w środowisku naturalnym. Uprawa drzew choinkowych na plantacjach choinek, jak i w prywatnych ogrodach, powinna być ściśle kontrolowana, aby zapobiegać przedostawaniu się obcych gatunków iglastych poza teren uprawy. Zaleca się uprawę z dala od obszarów chronionych, a także usuwanie młodych szyszek nasiennych oraz propagowanie uprawy rodzimych gatunków w obrębie ich rodzimego zasięgu w Polsce. Wśród uprawianych drzew choinkowych największy potencjał inwazyjny mają gatunki, które osiągnęły już stadium naturalizacji na terenie naszego kraju, tj. daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii), sosna czarna (Pinus nigra), świerk kaukaski (Picea orientalis) i świerk sitkajski (Picea sitchensis).

Due to the rapidly increasing demand for live Christmas trees, in the second half of the twentieth century, many countries developed large-scale Christmas tree plantations on which alien species of conifers are grown. This study aims to draw attention to the insufficiently recognized problem of the invasion of alien trees and shrubs grown in Christmas tree plantations in Poland. The study is based on a literature review and information obtained from some Christmas tree growers in Poland. Like forest plantations, Christmas tree plantations pose a risk of dispersal of the seeds of alien conifers by wind or animals, if the cultivation time is long enough for the plants to develop cones with seeds that can germinate. On the other hand, it happens that people transplant potted Christmas trees into the garden or even directly into the forest, which can also lead to the establishment of alien species in the wild. The cultivation of Christmas trees in plantations, as well as in private gardens, should be strictly controlled to prevent alien conifers from spreading outside the cultivation area. It is recommended to cultivate them away from protected areas, as well as to remove young seed cones and to promote the cultivation of native species within their native range in Poland. Among the cultivated Christmas trees, species that have already reached the naturalization stage in our country, i.e., Pseudotsuga menziesii, Pinus nigra, Picea orientalis, and Picea sitchensis, have the greatest invasive potential.